Nobel a sprawa polska (cz. 2)

Czy potrafisz wymienić wszystkich Polaków, którzy otrzymali Nagrodę Nobla? Spójrz na listę przytoczoną niżej…

Laureaci  związani z Polską

• Albert Michelson – 1907, Nobel z fizyki za skonstruowania interferometru – urodzony w rodzinie polsko-żydowskiej w 1852 r. w zaborze pruskim (Strzelno). W 1855 r. cała rodzina wyjechała do USA, gdzie Michelson spędził resztę życia. Pamiętał o swoim polskim pochodzeniu, swoje poświęcenie ciężkiej pracy tłumaczył tym, że pracowitość to cecha wszystkich Polaków. Przez całe życie konsekwentnie wpisywał w dokumentach Polskę jako miejsce urodzenia.
•  Isodor Isaak Rabi – 1944; fizyka za rezonansową metodę obserwacji właściwości magnetycznych jąder atomowych – Urodził się w 1898 r. w Rymanowie w Galicji (zabór austriacki). W wieku czterech lat wraz z matką wyjechał do USA, gdzie spędził resztę życia. Rodzinną miejscowość odwiedził w 1971.
• Tadeusz Reichstein – 1950; medycyna – Urodził się w zaborze rosyjskim. Imię otrzymał na cześć Tadeusza Kościuszki (jego brat Adam swoje dostał dla upamiętnienia Adama Mickiewicza). Od ósmego roku życia mieszkał w Szwajcarii. W okresie międzywojennym kilkakrotnie odwiedził ojczysty kraj i mieszkającą w nim rodzinę. Wszyscy jego polscy krewni zginęli podczas II wojny światowej w obozach zagłady. Wspierał rozwój Polaków studiujących i pracujących na uczelniach szwajcarskich, fundując im stypendia. Utrzymywał kontakty z polskimi uczelniami: w 1978 otrzymał doktorat honoris causa na Uniwersytecie Polskim w Londynie, a w 1995 na Akademii Medycznej w Gdańsku. Od 1988 był członkiem honorowym Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, otrzymał Medal „Zasłużony dla Włocławka”, a w 1994 honorowe obywatelstwo tego miasta.
•  Andrew Schally – 1977, medycyna – Urodził się w Polsce, syn generała Wojska Polskiego Kazimierza Schally’ego. Mieszkał w Polsce prawie 13 lat, do września 1939 r. W kolejnych latach mieszkał w Rumunii, Wielkiej Brytanii, Kanadzie. Od 1957 r. mieszka w USA. Został wyróżniony doktoratem honoris causa przez blisko 20 wyższych uczelni, m.in. na Uniwersytecie Jagiellońskim.
• Menahem Begin – 1978, pokojowa Nagroda Nobla – Urodził się Brześciu Litewskim jako Mieczysław Biegun. Absolwent prawa na Uniwersytecie Warszawskim (1935). Od 1938 r. był przywódcą polskiego Betaru, żydowskiego ruchu młodzieżowego. Więzień NKWD, żołnierz Armii Po przybyciu wojska do Palestyny uzyskał zwolnienie z przysięgi wojskowej i rozpoczął walkę o stworzenie państwa żydowskiego. Pozostał w Izraelu do końca życia; był premierem Izraela w latach 1977-1983.
• Isaak Baschevis Singer – 1978, literatura – urodził się w zaborze rosyjskim. Mieszkał w Polsce 33 lata, w 1935 r. przeprowadził się do USA. Większość jego twórczości związana jest ze wspomnieniami z Polski. Jako dziennikarz używał m.in. pseudonimu Warszawski, do końca życia uważał się za warszawiaka i podkreślał swoje przywiązanie do Polski.
• Roald Hoffman – 1981, chemia – Urodził się w Złoczowie, w 1949 r. wyjechał do USA, gdzie mieszka do dziś. W 1998 r. został pierwszym laureatem Medalu im. Włodzimierza Kołosa.
• Georges Charpak – 1992, fizyka – Urodził się w Dąbrownicy, niedaleko Równego.
• Szimon Peres – 1994, pokojowa nagroda Nobla – Urodził się w Wiszniewie jako Szymon Perski. W Polsce mieszkał 11 lat, w 1934 r. wyjechał do Palestyny (późniejszy Izrael), gdzie mieszkał do śmierci. Prezydent Izraela w latach 2007-2014. Często wspominał swoją polską przeszłość, jako izraelski polityk wielokrotnie odwiedzał Polskę. Był orędownikiem porozumienia między obu państwami; zależało mu na tym, żeby współcześni Izraelczycy zrozumieli znaczenie Polski dla swojej tożsamości. Swoje wystąpienie na ten temat w Senacie nazwał „przemówieniem życia”.
• Leon Hurwicz – 2007, ekonomia – Pochodził z rodziny polskich Żydów, która ewakuowana z Królestwa Polskiego w czasie I wojny światowej schroniła się na krótko w Moskwie. Na początku 1919 wraz z rodziną powrócił do Warszawy. W 1938 r. ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim.

Zebrała s. Elżbieta Peplińska